Yiddish
Hebrew
אידיש
1 און עס איז געװען אין די טעג פֿון אַחשוֵרוֹשן – דאָס איז דער אַחשוֵרוֹש װאָס האָט געקיניגט פֿון הוֹדו ביז כּוש, איבער הונדערט און זיבן און צװאַנציק מדינות – 2 אין יענע טעג, אַז דער מלך אַחשוֵרוֹש איז געזעסן אױף דעם טראָן פֿון זײַן מלוכה װאָס אין דער הױפּטשטאָט שושַן, 3 אין דריטן יאָר פֿון זײַן מלוכה, האָט ער געמאַכט אַ מאָלצײַט פֿאַר אַלע זײַנע האַרן און זײַנע קנעכט, דעם חיל פֿון פָּרַס און מָדַי, די אַדללײַט און די האַרן פֿון די מדינות, װאָס פֿאַר אים; 4 װען ער האָט געװיזן די עשירות פֿון זײַן קיניגלעכן שטאַט, און די זעלטענע פּראַכט פֿון זײַן גרױסקײט, פֿיל טעג, הונדערט און אַכציק טעג. 5 און אַז די דאָזיקע טעג זײַנען דערפֿילט געװאָרן, האָט דער מלך געמאַכט פֿאַר דעם גאַנצן פֿאָלק װאָס האָט זיך געפֿונען אין דער הױפּטשטאָט שושַן, פֿון קלענסטן ביזן גרעסטן, אַ מאָלצײַט פֿון זיבן טעג אין הױף פֿון דעם מלכס פּאַלאַצגאָרטן. 6 װײַסע צײַג, דינע לײַנען, און בלאָע װאָל, זײַנען געװען באַפֿעסטיקט מיט שנורן פֿון פֿײַנלײַנען און פּורפּל אױף זילבערנע שטאַנגען און זײַלן פֿון מירמלשטײן; מיט גילדערנע און זילבערנע לענבעטלעך אױף אַ פֿלאַסטערונג פֿון אַלאַבאַסטער און מירמלשטײן, און פּערלמוטער, און פֿלעקמירמל. 7 און געגעבן טרינקען האָט מען אין גילדערנע כּלים, און כּלים פֿון כּלים פֿאַרשײדן, און מַלכותדיקער װײַן איז געװען מיט אַ קיניגלעכער האַנט. 8 און דאָס טרינקען איז געװען װי געהעריק; קײנער האָט ניט גענײט; װאָרום אַזױ האָט דער מלך פֿעסט אָנגעזאָגט איטלעכן עלטסטן פֿון זײַן הױז, צו טאָן לױט דעם רצון פֿון יעטװעדער אײנעם. 9 אױך די מלכּה וַשתּי האָט געמאַכט אַ מאָלצײַט פֿאַר די װײַבער אין דעם קיניגלעכן הױז פֿון מלך אַחשוֵרוֹש. 10 אױפֿן זיבעטן טאָג, אַז דעם מלכס האַרץ איז געװען פֿרײלעך פֿון װײַן, האָט ער געהײסן מהומָן, בזְתאָ, חרבוֹנאָ, בגתאָן, און אַבַגתאָ, זֵתַר, און כַּרכַּס, די זיבן קאַמערדינער װאָס האָבן באַדינט פֿאַר דעם מלך אַחקשוֵרוֹש, 11 ברענגען די מלכּה וַשתּי פֿאַר דעם מלך אין אַ קיניגלעכער קרױן, כּדי צו װײַזן די פֿעלקער און די האַרן איר שײנקײט, װאָרום זי איז געװען שײן פֿון אױסזען. 12 האָט די מלכּה וַשתּי ניט געװאָלט קומען אױף דעם מלכס אָנזאָג װאָס דורך דער האַנט פֿון די קאַמערדינער, און דער מלך איז זײער אין כּעס געװאָרן, און זײַן גרימצאָרן האָט אין אים געברענט. 13 און דער מלך האָט געזאָגט צו די חכמים װאָס קענען די צײַטן – װאָרום אַזױ איז געװען דעם מלכס שטײגער אַנטקעגן אַלע װאָס װײסן אַ געזעץ און אַ דין; 14 און די נאָנטע צו אים זײַנען געװען כַּרשנאָ, שֵתָר, אַדמָתאָ, תַּרשיש, מֶרֶס, מַרסנאָ, ממוכָן, זיבן האַרן פֿון פָּרַס און מָדַי װאָס האָבן געזען דעם מלכס פּנים, װאָס זײַנען געזעסן אױבנאָן אין דער מלוכה –: 15 װאָס דאַרף מען טאָן לױט געזעץ צו דער מלכּה וַשתּי פֿאַר װאָס זי האָט ניט געטאָן דעם אָנזאָג פֿון מלך אַחַשוֵרוֹש דורך דער האַנט פֿון די קאַמערדינער. 16 האָט ממוכָן געזאָגט פֿאַר דעם מלך און די האַרן: ניט אַקעגן מלך אַלײן האָט פֿאַרבראָכן די מלכּה וַשתּי, נאָר אַקעגן אַלע האַרן, און אַקעגן אַלע פֿעלקער װאָס אין אַלע מדינות פֿון מלך אַחַשוֵרוֹש. 17 װאָרום די מעשׂה מיט דער מלכּה װעט אַרױסקומען צו אַלע װײַבער, צו מאַכן זײערע מאַנען פֿאַראַכט אין זײערע אױגן, אַז מע װעט זאָגן: דער מלך אַחַשוֵרוֹש האָט געהײסן ברענגען פֿאַר אים די מלכּה וַשתּי, און זי איז ניט געקומען. 18 און נאָך הײַנטיקן טאָג װעלן די האַרינטעס פֿון פָּרַס און מָדַי, װאָס האָבן געהערט די מעשׂה מיט דער מלכּה, דאָס זאָגן צו די האַרן פֿון מלך, און עס װעט זײַן גענוג בִזָיון און ערגערניש. 19 אױב דעם מלך איז װוילגעפֿעלן, זאָל אַרױסגײן אַ קיניגלעכער באַפֿעל פֿון פֿאַר אים, און עס זאָל פֿאַרשריבן װערן אין די געזעצן פֿון פָּרַס און מָדַי, כּדי עס זאָל ניט בטל װערן, אַז וַשתּי זאָל מער ניט קומען פֿאַר דעם מלך אַחַשוֵרוֹש, און איר מלכּהשאַפֿט זאָל דער מלך געבן צו אַן אַנדערער װאָס איז בעסער פֿון איר. 20 און אַז דעם מלכס פּסק װאָס ער װעט מאַכן, װעט באַקאַנט װערן אין זײַן גאַנצן קיניגרײַך, װי גרױס עס איז, װעלן אַלע װײַבער אָפּגעבן כּבוד זײערע מאַנען, פֿון גרעסטן ביזן קלענסטן. 21 איז דאָס װאָרט װוילגעפֿעלן אין די אױגן פֿון דעם מלך און די האַרן, און דער מלך האָט געטאָן אַזױ װי דאָס װאָרט פֿון ממוכָנען. 22 און ער האָט געשיקט בריװ צו אַלע מדינות פֿון דעם מלך, צו איטלעכער מדינה לױט איר כּתב, און צו איטלעכן פֿאָלק לױט זײַן לשון, אַז יעטװעדער מאַן זאָל זײַן דער הערשער אין זײַן הױז, און רעדן אַזױ װי דער לשון פֿון זײַן פֿאָלק.
עברית
1 וַיְהִ֖י בִּימֵ֣י אֲחַשְׁוֵר֑וֹשׁ ה֣וּא אֲחַשְׁוֵר֗וֹשׁ הַמֹּלֵךְ֙ מֵהֹ֣דּוּ וְעַד־כּ֔וּשׁ שֶׁ֛בַע וְעֶשְׂרִ֥ים וּמֵאָ֖ה מְדִינָֽה׃ 2 בַּיָּמִ֖ים הָהֵ֑ם כְּשֶׁ֣בֶת הַמֶּ֣לֶךְ אֲחַשְׁוֵר֗וֹשׁ עַ֚ל כִּסֵּ֣א מַלְכוּת֔וֹ אֲשֶׁ֖ר בְּשׁוּשַׁ֥ן הַבִּירָֽה׃ 3 בִּשְׁנַ֤ת שָׁלוֹשׁ֙ לְמָלְכ֔וֹ עָשָׂ֣ה מִשְׁתֶּ֔ה לְכָל־שָׂרָ֖יו וַעֲבָדָ֑יו חֵ֣יל פָּרַ֣ס וּמָדַ֗י הַֽפַּרְתְּמִ֛ים וְשָׂרֵ֥י הַמְּדִינ֖וֹת לְפָנָֽיו׃ 4 בְּהַרְאֹת֗וֹ אֶת־עֹ֙שֶׁר֙ כְּב֣וֹד מַלְכוּת֔וֹ וְאֶ֨ת־יְקָ֔ר תִּפְאֶ֖רֶת גְּדוּלָּת֑וֹ יָמִ֣ים רַבִּ֔ים שְׁמוֹנִ֥ים וּמְאַ֖ת יֽוֹם׃ 5 וּבִמְל֣וֹאת הַיָּמִ֣ים הָאֵ֗לֶּה עָשָׂ֣ה הַמֶּ֡לֶךְ לְכָל־הָעָ֣ם הַנִּמְצְאִים֩ בְּשׁוּשַׁ֨ן הַבִּירָ֜ה לְמִגָּ֧דוֹל וְעַד־קָטָ֛ן מִשְׁתֶּ֖ה שִׁבְעַ֣ת יָמִ֑ים בַּחֲצַ֕ר גִּנַּ֥ת בִּיתַ֖ן הַמֶּֽלֶךְ׃ 6 ח֣וּר כַּרְפַּ֣ס וּתְכֵ֗לֶת אָחוּז֙ בְּחַבְלֵי־ב֣וּץ וְאַרְגָּמָ֔ן עַל־גְּלִ֥ילֵי כֶ֖סֶף וְעַמּ֣וּדֵי שֵׁ֑שׁ מִטּ֣וֹת זָהָ֣ב וָכֶ֗סֶף עַ֛ל רִֽצְפַ֥ת בַּהַט־וָשֵׁ֖שׁ וְדַ֥ר וְסֹחָֽרֶת׃ 7 וְהַשְׁקוֹת֙ בִּכְלֵ֣י זָהָ֔ב וְכֵלִ֖ים מִכֵּלִ֣ים שׁוֹנִ֑ים וְיֵ֥ין מַלְכ֛וּת רָ֖ב כְּיַ֥ד הַמֶּֽלֶךְ׃ 8 וְהַשְּׁתִיָּ֥ה כַדָּ֖ת אֵ֣ין אֹנֵ֑ס כִּי־כֵ֣ן יִסַּ֣ד הַמֶּ֗לֶךְ עַ֚ל כָּל־רַ֣ב בֵּית֔וֹ לַעֲשׂ֖וֹת כִּרְצ֥וֹן אִישׁ־וָאִֽישׁ׃ 9 גַּ֚ם וַשְׁתִּ֣י הַמַּלְכָּ֔ה עָשְׂתָ֖ה מִשְׁתֵּ֣ה נָשִׁ֑ים בֵּ֚ית הַמַּלְכ֔וּת אֲשֶׁ֖ר לַמֶּ֥לֶךְ אֲחַשְׁוֵרֽוֹשׁ׃   ס 10 בַּיּוֹם֙ הַשְּׁבִיעִ֔י כְּט֥וֹב לֵב־הַמֶּ֖לֶךְ בַּיָּ֑יִן אָמַ֡ר לִ֠מְהוּמָן בִּזְּתָ֨א חַרְבוֹנָ֜א בִּגְתָ֤א וַאֲבַגְתָא֙ זֵתַ֣ר וְכַרְכַּ֔ס שִׁבְעַת֙ הַסָּ֣רִיסִ֔ים הַמְשָׁ֣רְתִ֔ים אֶת־פְּנֵ֖י הַמֶּ֥לֶךְ אֲחַשְׁוֵרֽוֹשׁ׃ 11 לְ֠הָבִיא אֶת־וַשְׁתִּ֧י הַמַּלְכָּ֛ה לִפְנֵ֥י הַמֶּ֖לֶךְ בְּכֶ֣תֶר מַלְכ֑וּת לְהַרְא֨וֹת הָֽעַמִּ֤ים וְהַשָּׂרִים֙ אֶת־יָפְיָ֔הּ כִּֽי־טוֹבַ֥ת מַרְאֶ֖ה הִֽיא׃ 12 וַתְּמָאֵ֞ן הַמַּלְכָּ֣ה וַשְׁתִּ֗י לָבוֹא֙ בִּדְבַ֣ר הַמֶּ֔לֶךְ אֲשֶׁ֖ר בְּיַ֣ד הַסָּרִיסִ֑ים וַיִּקְצֹ֤ף הַמֶּ֙לֶךְ֙ מְאֹ֔ד וַחֲמָת֖וֹ בָּעֲרָ֥ה בֽוֹ׃ 13 וַיֹּ֣אמֶר הַמֶּ֔לֶךְ לַחֲכָמִ֖ים יֹדְעֵ֣י הֽ͏ָעִתִּ֑ים כִּי־כֵן֙ דְּבַ֣ר הַמֶּ֔לֶךְ לִפְנֵ֕י כָּל־יֹדְעֵ֖י דָּ֥ת וָדִֽין׃ 14 וְהַקָּרֹ֣ב אֵלָ֗יו כַּרְשְׁנָ֤א שֵׁתָר֙ אַדְמָ֣תָא תַרְשִׁ֔ישׁ מֶ֥רֶס מַרְסְנָ֖א מְמוּכָ֑ן שִׁבְעַ֞ת שָׂרֵ֣י פָּרַ֣ס וּמָדַ֗י רֹאֵי֙ פְּנֵ֣י הַמֶּ֔לֶךְ הַיֹּשְׁבִ֥ים רִאשֹׁנָ֖ה בַּמַּלְכֽוּת׃ 15 כְּדָת֙ מַֽה־לַּעֲשׂ֔וֹת בַּמַּלְכָּ֖ה וַשְׁתִּ֑י עַ֣ל אֲשֶׁ֣ר לֹֽא־עָשְׂתָ֗ה אֶֽת־מַאֲמַר֙ הַמֶּ֣לֶךְ אֲחַשְׁוֵר֔וֹשׁ בְּיַ֖ד הַסָּרִיסִֽים׃   ס 16 וַיֹּ֣אמֶר מומכן לִפְנֵ֤י הַמֶּ֙לֶךְ֙ וְהַשָּׂרִ֔ים לֹ֤א עַל־הַמֶּ֙לֶךְ֙ לְבַדּ֔וֹ עָוְתָ֖ה וַשְׁתִּ֣י הַמַּלְכָּ֑ה כִּ֤י עַל־כָּל־הַשָּׂרִים֙ וְעַל־כָּל־הָ֣עַמִּ֔ים אֲשֶׁ֕ר בְּכָל־מְדִינ֖וֹת הַמֶּ֥לֶךְ אֲחַשְׁוֵרֽוֹשׁ׃ 17 כִּֽי־יֵצֵ֤א דְבַר־הַמַּלְכָּה֙ עַל־כָּל־הַנָּשִׁ֔ים לְהַבְז֥וֹת בַּעְלֵיהֶ֖ן בְּעֵינֵיהֶ֑ן בְּאָמְרָ֗ם הַמֶּ֣לֶךְ אֲחַשְׁוֵר֡וֹשׁ אָמַ֞ר לְהָבִ֨יא אֶת־וַשְׁתִּ֧י הַמַּלְכָּ֛ה לְפָנָ֖יו וְלֹא־בָֽאָה׃ 18 וְֽהַיּ֨וֹם הַזֶּ֜ה תֹּאמַ֣רְנָה שָׂר֣וֹת פָּֽרַס־וּמָדַ֗י אֲשֶׁ֤ר שָֽׁמְעוּ֙ אֶת־דְּבַ֣ר הַמַּלְכָּ֔ה לְכֹ֖ל שָׂרֵ֣י הַמֶּ֑לֶךְ וּכְדַ֖י בִּזָּי֥וֹן וָקָֽצֶף׃ 19 אִם־עַל־הַמֶּ֣לֶךְ ט֗וֹב יֵצֵ֤א דְבַר־מַלְכוּת֙ מִלְּפָנָ֔יו וְיִכָּתֵ֛ב בְּדָתֵ֥י פָֽרַס־וּמָדַ֖י וְלֹ֣א יַעֲב֑וֹר אֲשֶׁ֨ר לֹֽא־תָב֜וֹא וַשְׁתִּ֗י לִפְנֵי֙ הַמֶּ֣לֶךְ אֲחַשְׁוֵר֔וֹשׁ וּמַלְכוּתָהּ֙ יִתֵּ֣ן הַמֶּ֔לֶךְ לִרְעוּתָ֖הּ הַטּוֹבָ֥ה מִמֶּֽנָּה׃ 20 וְנִשְׁמַע֩ פִּתְגָ֨ם הַמֶּ֤לֶךְ אֲשֶֽׁר־יַעֲשֶׂה֙ בְּכָל־מַלְכוּת֔וֹ כִּ֥י רַבָּ֖ה הִ֑יא וְכָל־הַנָּשִׁ֗ים יִתְּנ֤וּ יְקָר֙ לְבַעְלֵיהֶ֔ן לְמִגָּד֖וֹל וְעַד־קָטָֽן׃ 21 וַיִּיטַב֙ הַדָּבָ֔ר בְּעֵינֵ֥י הַמֶּ֖לֶךְ וְהַשָּׂרִ֑ים וַיַּ֥עַשׂ הַמֶּ֖לֶךְ כִּדְבַ֥ר מְמוּכָֽן׃ 22 וַיִּשְׁלַ֤ח סְפָרִים֙ אֶל־כָּל־מְדִינ֣וֹת הַמֶּ֔לֶךְ אֶל־מְדִינָ֤ה וּמְדִינָה֙ כִּכְתָבָ֔הּ וְאֶל־עַ֥ם וָעָ֖ם כִּלְשׁוֹנ֑וֹ לִהְי֤וֹת כָּל־אִישׁ֙ שֹׂרֵ֣ר בְּבֵית֔וֹ וּמְדַבֵּ֖ר כִּלְשׁ֥וֹן עַמּֽוֹ׃   פ