Yiddish
Hebrew
אידיש
1 אַז דו זעצסט זיך עסן מיט אַ געװעלטיקער, זאָלסטו גוט פֿאַרשטײן װעמען דו האָסט פֿאַר דיר; 2 װאָרום דו שטעקסט זיך אַרײַן אַ מעסער אין דער קעל, אױב דו ביסט אַ מענטש אַ פֿרעסער. 3 זאָלסט ניט גאַרן נאָך זײַנע מאכלים, װאָרום דאָס איז פֿאַלשע שפּײַז. 4 זאָלסטו זיך ניט מאַטערן צו װערן רײַך; פֿון זינען שלאָג עס דיר אַרױס. 5 הײבסט אױף דײַנע אױגן דערױף, און שױן איז עס ניטאָ; װאָרום מאַכן פֿליגלען מאַכט עס זיך, װי אַן אָדלער װאָס פֿליט צום הימל.
6 זאָלסט ניט עסן דאָס ברױט פֿון דעם װאָס האָט אַ בײז אױג, און זאָלסט ניט גאַרן נאָך זײַנע מאכלים; 7 װאָרום עס איז אַזױ װי ער װאָלט אױסרעכענען בײַ זיך; ״עס און טרינק!״ זאָגט ער צו דיר, אָבער זײַן האַרץ איז ניט מיט דיר. 8 דײַן ביסן װאָס דו האָסט אױפֿגעגעסן, װעסטו אױסברעכן, און האָסט אומזיסט אױסגעבראַכט דײַנע זיסע רײד. 9 אין די אױערן פֿון דעם נאַרן זאָלסטו ניט רעדן, װאָרום ער װעט פֿאַראַכטן דעם שׂכל פֿון דײַנע װערטער. 10 זאָלסט ניט איבעררוקן דעם גרענעץ פֿון פֿאַרצײַטן, און אין די פֿעלדער פֿון יתומים זאָלסטו ניט אַרײַנגײן; 11 װאָרום זײער אױסלײזער איז שטאַרק, ער װעט זיך אָננעמען זײער קריג אַקעגן דיר. 12 לײג צו דײַן האַרץ צו מוסר, און דײַנע אױערן צו װערטער פֿון פֿאַרשטאַנדיקײט. 13 זאָלסט ניט פֿאַרמײַדן שטראָף פֿון דעם ייִנגל; אַז דו װעסט אים שלאָגן מיט דער רוט, װעט ער ניט שטאַרבן. 14 דו װעסט אים שלאָגן מיט דער רוט, און װעסט מציל זײַן זײַן זעל פֿון דער אונטערערד. 15 מײַן זון, אַז דײַן האַרץ װעט זײַן קלוג, װעט אױך מײַן האַרץ זיך פֿרײען. 16 און מײַנע נירן װעלן אָנקװעלן, אַז דײַנע ליפּן װעלן רעדן די ריכטיקײט. 17 זאָל דײַן האַרץ ניט מקנא זײַן די זינדיקע, נאָר בלױז די גאָטספֿאָרכטיקע אַ גאַנצן טאָג. 18 װאָרום פֿאַר װאָר, עס איז דאָ אַ לעצט, און דײַן האָפֿענונג װעט ניט פֿאַרשניטן װערן. 19 הער צו, זון מײַנער, און װער קלוג, און פֿיר אױפֿן װעג דײַן האַרץ. 20 זאָלסט ניט זײַן פֿון די װאָס זױפֿן װײַן, פֿון די װאָס פֿרעסן זיך אָן מיט פֿלײש; 21 װאָרום אַ פֿרעסער און אַ זױפֿער װערט פֿאַראָרימט. און שמאַטעס קלײדט אָן שלעפֿערײַ. 22 הער צו דײַן פֿאָטער װאָס האָט דיך געבאָרן, און זאָלסט ניט פֿאַראַכטן דײַן מוטער אַז זי איז אַלט. 23 קױף אמת, און זאָלסט עס ניט פֿאַרקױפֿן – חכמה, און מוסר, און פֿאַרשטאַנדיקײט. 24 קװעלן קװעלט אָן דער פֿאָטער פֿון דעם צדיק, און דער װאָס האָט געבאָרן אַ חכם פֿרײט זיך מיט אים. 25 זאָל זיך פֿרײען דײַן פֿאָטער און דײַן מוטער, און זאָל קװעלן דײַן געװינערין. 26 גיב מיר, מײַן זון, דײַן האַרץ, און דײַנע אױגן זאָלן היטן מײַנע װעגן. 27 װאָרום אַ טיפֿער גראָבן איז אַ זונה, און אַן ענגע גרוב איז די פֿרעמדע. 28 דערצו לױערט זי װי אַ רױבער, און מערט פֿעלשער צװישן די מענטשן. 29 בײַ װעמען איז אוי? בײַ װעמען איז װײ? בײַ װעמען קריג? בײַ װעמען קלאָג? בײַ װעמען אומזיסטיקע װוּנדן? בײַ װעמען רױטע אױגן? 30 בײַ די װאָס שפּעטיקן זיך בײַם װײַן, בײַ די װאָס קומען פֿאַרזוכן דעם מישטראַנק. 31 זאָלסט ניט קוקן אױפֿן װײַן װי ער רױטלט זיך, װי ער שפּיגלט אין כָּוס זײַן פֿאַרב, װי ער גליטשט זיך גלאַטיק אַראָפּ. 32 אין זײַן סָוף װעט ער װי אַ שלאַנג אײַנבײַסן, און װי אַ נאָטער װעט ער פֿאַרגיפֿטן. 33 דײַנע אױגן װעלן זען פֿרעמדע זאַכן, און דײַן האַרץ װעט רעדן פֿאַרקערטקײט; 34 און װעסט זײַן װי אײנער װאָס ליגט אין מיטן ים, אָדער װי אײנער װאָס ליגט אױף אַ שפּיץ מאַסט. 35 ״זײ האָבן מיך געשלאָגן, און מיר האָט ניט װײ געטאָן, זײ האָבן מיך צעקלאַפּט, און איך האָב ניט געשפּירט; װען ניכטער איך זיך אױס, װעל איך עס נאָך װידער זוכן״.
עברית
1 כִּֽי־תֵ֭שֵׁב לִלְח֣וֹם אֶת־מוֹשֵׁ֑ל בִּ֥ין תָּ֝בִ֗ין אֶת־אֲשֶׁ֥ר לְפָנֶֽיךָ׃ 2 וְשַׂמְתָּ֣ שַׂכִּ֣ין בְּלֹעֶ֑ךָ אִם־בַּ֖עַל נֶ֣פֶשׁ אָֽתָּה׃ 3 אַל־תִּ֭תְאָו לְמַטְעַמּוֹתָ֑יו וְ֝ה֗וּא לֶ֣חֶם כְּזָבִֽים׃ 4 אַל־תִּיגַ֥ע לְֽהַעֲשִׁ֑יר מִֽבִּינָתְךָ֥ חֲדָֽל׃ 5 התעוף עֵינֶ֥יךָ בּ֗וֹ וְֽאֵ֫ינֶ֥נּוּ כִּ֤י עָשֹׂ֣ה יַעֲשֶׂה־לּ֣וֹ כְנָפַ֑יִם כְּ֝נֶ֗שֶׁר ועיף הַשָּׁמָֽיִם׃   פ
6 אַל־תִּלְחַ֗ם אֶת־לֶ֭חֶם רַ֣ע עָ֑יִן וְאַל־תתאו לְמַטְעַמֹּתָֽיו׃ 7 כִּ֤י כְּמוֹ־שָׁעַ֥ר בְּנַפְשׁ֗וֹ כֶּ֫ן־ה֥וּא אֱכֹ֣ל וּ֭שְׁתֵה יֹ֣אמַר לָ֑ךְ וְ֝לִבּ֗וֹ בַּל־עִמָּֽךְ׃ 8 פִּֽתְּךָ־אָכַ֥לְתָּ תְקִיאֶ֑נָּה וְ֝שִׁחַ֗תָּ דְּבָרֶ֥יךָ הַנְּעִימִֽים׃ 9 בְּאָזְנֵ֣י כְ֭סִיל אַל־תְּדַבֵּ֑ר כִּֽי־יָ֝ב֗וּז לְשֵׂ֣כֶל מִלֶּֽיךָ׃ 10 אַל־תַּ֭סֵּג גְּב֣וּל עוֹלָ֑ם וּבִשְׂדֵ֥י יְ֝תוֹמִ֗ים אַל־תָּבֹֽא׃ 11 כִּֽי־גֹאֲלָ֥ם חָזָ֑ק הֽוּא־יָרִ֖יב אֶת־רִיבָ֣ם אִתָּֽךְ׃ 12 הָבִ֣יאָה לַמּוּסָ֣ר לִבֶּ֑ךָ וְ֝אָזְנֶ֗ךָ לְאִמְרֵי־דָֽעַת׃ 13 אַל־תִּמְנַ֣ע מִנַּ֣עַר מוּסָ֑ר כִּֽי־תַכֶּ֥נּוּ בַ֝שֵּׁ֗בֶט לֹ֣א יָמֽוּת׃ 14 אַ֭תָּה בַּשֵּׁ֣בֶט תַּכֶּ֑נּוּ וְ֝נַפְשׁ֗וֹ מִשְּׁא֥וֹל תַּצִּֽיל׃ 15 בְּ֭נִי אִם־חָכַ֣ם לִבֶּ֑ךָ יִשְׂמַ֖ח לִבִּ֣י גַם־אָֽנִי׃ 16 וְתַעְלֹ֥זְנָה כִלְיוֹתָ֑י בְּדַבֵּ֥ר שְׂ֝פָתֶ֗יךָ מֵישָׁרִֽים׃ 17 אַל־יְקַנֵּ֣א לִ֭בְּךָ בַּֽחַטָּאִ֑ים כִּ֥י אִם־בְּיִרְאַת־יְ֝הוָ֗ה כָּל־הַיּֽוֹם׃ 18 כִּ֭י אִם־יֵ֣שׁ אַחֲרִ֑ית וְ֝תִקְוָתְךָ֗ לֹ֣א תִכָּרֵֽת׃ 19 שְׁמַע־אַתָּ֣ה בְנִ֣י וַחֲכָ֑ם וְאַשֵּׁ֖ר בַּדֶּ֣רֶךְ לִבֶּֽךָ׃ 20 אַל־תְּהִ֥י בְסֹֽבְאֵי־יָ֑יִן בְּזֹלֲלֵ֖י בָשָׂ֣ר לָֽמוֹ׃ 21 כִּי־סֹבֵ֣א וְ֭זוֹלֵל יִוָּרֵ֑שׁ וּ֝קְרָעִ֗ים תַּלְבִּ֥ישׁ נוּמָֽה׃ 22 שְׁמַ֣ע לְ֭אָבִיךָ זֶ֣ה יְלָדֶ֑ךָ וְאַל־תָּ֝ב֗וּז כִּֽי־זָקְנָ֥ה אִמֶּֽךָ׃ 23 אֱמֶ֣ת קְ֭נֵה וְאַל־תִּמְכֹּ֑ר חָכְמָ֖ה וּמוּסָ֣ר וּבִינָֽה׃ 24 גול יגול אֲבִ֣י צַדִּ֑יק יולד חָ֝כָ֗ם וישמח־בּֽוֹ׃ 25 יִֽשְׂמַח־אָבִ֥יךָ וְאִמֶּ֑ךָ וְ֝תָגֵ֗ל יֽוֹלַדְתֶּֽךָ׃ 26 תְּנָֽה־בְנִ֣י לִבְּךָ֣ לִ֑י וְ֝עֵינֶ֗יךָ דְּרָכַ֥י תרצנה 27 כִּֽי־שׁוּחָ֣ה עֲמֻקָּ֣ה זוֹנָ֑ה וּבְאֵ֥ר צָ֝רָ֗ה נָכְרִיָּֽה׃ 28 אַף־הִ֭יא כְּחֶ֣תֶף תֶּֽאֱרֹ֑ב וּ֝בוֹגְדִ֗ים בְּאָדָ֥ם תּוֹסִֽף׃ 29 לְמִ֨י א֥וֹי לְמִ֪י אֲב֡וֹי לְמִ֤י מדונים לְמִ֥י שִׂ֗יחַ לְ֭מִי פְּצָעִ֣ים חִנָּ֑ם לְ֝מִ֗י חַכְלִל֥וּת עֵינָֽיִם׃ 30 לַֽמְאַחֲרִ֥ים עַל־הַיָּ֑יִן לַ֝בָּאִ֗ים לַחְקֹ֥ר מִמְסָֽךְ׃ 31 אַל־תֵּ֥רֶא יַיִן֮ כִּ֪י יִתְאַ֫דָּ֥ם כִּֽי־יִתֵּ֣ן בכיס עֵינ֑וֹ יִ֝תְהַלֵּ֗ךְ בְּמֵישָׁרִֽים׃ 32 אַ֭חֲרִיתוֹ כְּנָחָ֣שׁ יִשָּׁ֑ךְ וּֽכְצִפְעֹנִ֥י יַפְרִֽשׁ׃ 33 עֵ֭ינֶיךָ יִרְא֣וּ זָר֑וֹת וְ֝לִבְּךָ֗ יְדַבֵּ֥ר תַּהְפֻּכֽוֹת׃ 34 וְ֭הָיִיתָ כְּשֹׁכֵ֣ב בְּלֶב־יָ֑ם וּ֝כְשֹׁכֵ֗ב בְּרֹ֣אשׁ חִבֵּֽל׃ 35 הִכּ֥וּנִי בַל־חָלִיתִי֮ הֲלָמ֗וּנִי בַּל־יָ֫דָ֥עְתִּי מָתַ֥י אָקִ֑יץ א֝וֹסִ֗יף אֲבַקְשֶׁ֥נּוּ עֽוֹד׃