Yiddish
Hebrew
Yiddish
1 צום סָוף פֿון אַלע זיבן יאָר זאָלסטו מאַכן שמיטה. 2 און דאָס איז דער דין פֿון שמיטה: יעטװעדער בעל-חוֹבֿ זאָל אָפּלאָזן װאָס ער האָט געליען זײַן חבֿר; ער זאָל ניט מאָנען פֿון זײַן חבֿר און זײַן ברודער, װען מע האָט אױסגערופֿן שמיטה צו גאָט. 3 פֿון דעם פֿרעמדן מעגסטו מאָנען, אָבער פֿון װאָס דיר קומט בײַ דײַן חבֿר זאָלסטו אָפּלאָזן דײַן האַנט. 4 פֿון דעסטװעגן װעט ניט זײַן בײַ דיר אַן אבֿיון, װאָרום בענטשן װעט דיך גאָט בענטשן אין דעם לאַנד װאָס יהוה דײַן גאָט גיט דיר פֿאַר אַ נחלה, עס צו אַרבן; 5 אױב נאָר צוהערן װעסטו צוהערן צו דעם קָול פֿון יהוה דײַן גאָט, צו היטן צו טאָן אַלדאָס דאָזיקע געבאָט װאָס איך געביט דיר הײַנט. 6 װאָרום יהוה דײַן גאָט װעט דיך בענטשן אַזױ װי ער האָט דיר צוגעזאָגט, און װעסט אַנטלײַען צו פֿיל פֿעלקער, און דו אַלײן װעסט ניט לײַען, און װעסט געװעלטיקן איבער פֿיל פֿעלקער, און איבער דיר װעט מען ניט געװעלטיקן. 7 אַז בײַ דיר װעט זײַן אַן אביון, אײנער פֿון דײַנע ברידער, אין אײנעם פֿון דײַנע טױערן, אין דײַן לאַנד װאָס יהוה דײַן גאָט גיט דיר, זאָלסטו ניט האַרט מאַכן דײַן האַרץ, און ניט צודריקן דײַן האַנט פֿאַר דײַן ברודער דעם אבֿיון. 8 נײַערט עפֿענען זאָלסטו אים עפֿענען דײַן האַנט, און אַנטלײַען זאָלסטו אים אַנטלײַען גענוג פֿאַר זײַן באַדערפֿעניש װאָס ער באַדאַרף. 9 היט דיך, עס זאָל ניט זײַן אין דײַן האַרצן אַ בײזער געדאַנקען, אַזױ צו זאָגן: דאָס זיבעטע יאָר, דאָס יאָר פֿון שמיטה, דערנענטערט זיך; און דײַן אױג װעט זײַן שלעכט צו דײַן ברודער דעם אביון, און װעסט אים ניט געבן, און ער װעט רופֿן איבער דיר צו גאָט, און אױף דיר װעט זײַן אַ זינד. 10 געבן זאָלסטו אים געבן, און דײַן האַרץ זאָל ניט פֿאַרדריסן װען דו גיסט אים, װאָרום פֿון װעגן דער דאָזיקער זאַך װעט דיך יהוה דײַן גאָט בענטשן אין אַלץ װאָס דו טוסט, און אין אַלץ צו װאָס דײַן האַנט נעמט זיך. 11 װאָרום עס װעט ניט אױסגײן אַן אביון פֿון לאַנד; דרום באַפֿעל איך דיר, אַזױ צו זאָגן: עפֿענען זאָלסטו עפֿענען דײַן האַנט צו דײַן ברודער, צו דײַן אָרעמאן און צו דײַן אביון אין דײַן לאַנד. 12 אַז דײַן ברודער, אַ ייִד, אָדער אַ ייִדישע פֿרױ, װעט זיך פֿאַרקױפֿן צו דיר, זאָל ער דיר דינען זעקס יאָר, און אױפֿן זיבעטן זאָלסטו אים אַרױסלאָזן פֿרײַ פֿון דיר. 13 און אַז דו לאָזט אים אַרױס פֿרײַ פֿון דיר, זאָלסטו אים ניט אַרױסלאָזן מיט לײדיקן; 14 באַשענקען זאָלסטו אים באַשענקען פֿון דײַנע שאָף, און פֿון דײַן שײַער, און פֿון דײַן קעלטער; מיט װאָס יהוה דײַן גאָט האָט דיך געבענטשט, דערפֿון זאָלסטו אים געבן. 15 און זאָלסט געדענקען אַז אַ קנעכט ביסטו געװען אין לאַנד מִצרַיִם, און יהוה דײַן גאָט האָט דיך אױסגעלײַזט; דרום באַפֿעל איך דיר הײַנט די דאָזיקע זאַך. 16 און עס װעט זײַן, אַז ער װעט זאָגן צו דיר: איך װיל ניט אַװעקגײן פֿון דיר; װײַל ער האָט ליב דיך און דײַן הױזגעזינט, װאָרום אים איז גוט בײַ דיר, 17 זאָלסטו נעמען אַן אָל, און דורכשטעכן זײַן אױער ביז אין טיר, און ער זאָל דיר זײַן אַן אײביקער קנעכט; און אױך צו דײַן דינסט זאָלסטו טאָן אַזױ. 18 עס זאָל ניט שװער זײַן אין דײַנע אױגן, װען דו לאָזט אים אַרױס פֿרײַ פֿון דיר, װאָרום טאָפּל װי פֿאַר דעם לױן פֿון אַ לױנאַרבעטער האָט ער דיר געדינט זעקס יאָר; און יהוה דײַן גאָט װעט דיך בענטשן אין אַלץ װאָס דו װעסט טאָן.
19 יעטװעדער ערשטלינג אַ זָכר װאָס װעט געבאָרן װערן צװישן דײַנע רינדער און צװישן דײַנע שאָף, זאָלסטו הײליקן צו יהוה דײַן גאָט; זאָלסט ניט אַרבעטן מיט דעם בכָור פֿון דײַנע אָקסן, און ניט שערן דעם בכָור פֿון דײַנע שאָף. 20 פֿאַר יהוה דײַן גאָט זאָלסטו אים עסן יאָר אין יאָר, אין דעם אָרט װאָס גאָט װעט אױסדערװײלן, דו און דײַן הױזגעזינט. 21 און אױב ער װעט זײַן מיט אַ מום, אַ הינקעדיקער, אָדער אַ בלינדער – מיט װאָסער עס איז בײזן מום, זאָלסטו אים ניט שלאַכטן צו יהוה דײַן גאָט. 22 אין דײַנע טױערן זאָלסטו אים עסן, דער אומרײנער אין אײנעם מיט דעם רײנעם, אַזױ װי אַ הירש און װי אַ הינד. 23 נאָר זײַן בלוט זאָלסטו ניט עסן; אױף דער ערד זאָלסטו עס אױסגיסן אַזױ װי װאַסער.
Hebrew
1 מִקֵּ֥ץ שֶֽׁבַע־שָׁנִ֖ים תַּעֲשֶׂ֥ה שְׁמִטָּֽה׃ 2 וְזֶה֮ דְּבַ֣ר הַשְּׁמִטָּה֒ שָׁמ֗וֹט כָּל־בַּ֙עַל֙ מַשֵּׁ֣ה יָד֔וֹ אֲשֶׁ֥ר יַשֶּׁ֖ה בְּרֵעֵ֑הוּ לֹֽא־יִגֹּ֤שׂ אֶת־רֵעֵ֙הוּ֙ וְאֶת־אָחִ֔יו כִּֽי־קָרָ֥א שְׁמִטָּ֖ה לַֽיהוָֽה׃ 3 אֶת־הַנָּכְרִ֖י תִּגֹּ֑שׂ וַאֲשֶׁ֨ר יִהְיֶ֥ה לְךָ֛ אֶת־אָחִ֖יךָ תַּשְׁמֵ֥ט יָדֶֽךָ׃ 4 אֶ֕פֶס כִּ֛י לֹ֥א יִֽהְיֶה־בְּךָ֖ אֶבְי֑וֹן כִּֽי־בָרֵ֤ךְ יְבָֽרֶכְךָ֙ יְהוָ֔ה בָּאָ֕רֶץ אֲשֶׁר֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ נֹֽתֵן־לְךָ֥ נַחֲלָ֖ה לְרִשְׁתָּֽהּ׃ 5 רַ֚ק אִם־שָׁמ֣וֹעַ תִּשְׁמַ֔ע בְּק֖וֹל יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֑יךָ לִשְׁמֹ֤ר לַעֲשׂוֹת֙ אֶת־כָּל־הַמִּצְוָ֣ה הַזֹּ֔את אֲשֶׁ֛ר אָנֹכִ֥י מְצַוְּךָ֖ הַיּֽוֹם׃ 6 כִּֽי־יְהוָ֤ה אֱלֹהֶ֙יךָ֙ בֵּֽרַכְךָ֔ כַּאֲשֶׁ֖ר דִּבֶּר־לָ֑ךְ וְהֽ͏ַעֲבַטְתָּ֞ גּוֹיִ֣ם רַבִּ֗ים וְאַתָּה֙ לֹ֣א תַעֲבֹ֔ט וּמָֽשַׁלְתָּ֙ בְּגוֹיִ֣ם רַבִּ֔ים וּבְךָ֖ לֹ֥א יִמְשֹֽׁלוּ׃   ס 7 כִּֽי־יִהְיֶה֩ בְךָ֨ אֶבְי֜וֹן מֵאַחַ֤ד אַחֶ֙יךָ֙ בְּאַחַ֣ד שְׁעָרֶ֔יךָ בְּאַ֨רְצְךָ֔ אֲשֶׁר־יְהוָ֥ה אֱלֹהֶ֖יךָ נֹתֵ֣ן לָ֑ךְ לֹ֧א תְאַמֵּ֣ץ אֶת־לְבָבְךָ֗ וְלֹ֤א תִקְפֹּץ֙ אֶת־יָ֣דְךָ֔ מֵאָחִ֖יךָ הָאֶבְיֽוֹן׃ 8 כִּֽי־פָתֹ֧חַ תִּפְתַּ֛ח אֶת־יָדְךָ֖ ל֑וֹ וְהַעֲבֵט֙ תַּעֲבִיטֶ֔נּוּ דֵּ֚י מַחְסֹר֔וֹ אֲשֶׁ֥ר יֶחְסַ֖ר לֽוֹ׃ 9 הִשָּׁ֣מֶר לְךָ֡ פֶּן־יִהְיֶ֣ה דָבָר֩ עִם־לְבָבְךָ֨ בְלִיַּ֜עַל לֵאמֹ֗ר קָֽרְבָ֣ה שְׁנַֽת־הַשֶּׁבַע֮ שְׁנַ֣ת הַשְּׁמִטָּה֒ וְרָעָ֣ה עֽ͏ֵינְךָ֗ בְּאָחִ֙יךָ֙ הָֽאֶבְי֔וֹן וְלֹ֥א תִתֵּ֖ן ל֑וֹ וְקָרָ֤א עָלֶ֙יךָ֙ אֶל־יְהוָ֔ה וְהָיָ֥ה בְךָ֖ חֵֽטְא׃ 10 נָת֤וֹן תִּתֵּן֙ ל֔וֹ וְלֹא־יֵרַ֥ע לְבָבְךָ֖ בְּתִתְּךָ֣ ל֑וֹ כִּ֞י בִּגְלַ֣ל הַדָּבָ֣ר הַזֶּ֗ה יְבָרֶכְךָ֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ בְּכָֽל־מַעֲשֶׂ֔ךָ וּבְכֹ֖ל מִשְׁלַ֥ח יָדֶֽךָ׃ 11 כִּ֛י לֹא־יֶחְדַּ֥ל אֶבְי֖וֹן מִקֶּ֣רֶב הָאָ֑רֶץ עַל־כֵּ֞ן אָנֹכִ֤י מְצַוְּךָ֙ לֵאמֹ֔ר פָּ֠תֹחַ תִּפְתַּ֨ח אֶת־יָדְךָ֜ לְאָחִ֧יךָ לַעֲנִיֶּ֛ךָ וּלְאֶבְיֹנְךָ֖ בְּאַרְצֶֽךָ׃   ס 12 כִּֽי־יִמָּכֵ֨ר לְךָ֜ אָחִ֣יךָ הָֽעִבְרִ֗י א֚וֹ הָֽעִבְרִיָּ֔ה וַעֲבָֽדְךָ֖ שֵׁ֣שׁ שָׁנִ֑ים וּבַשָּׁנָה֙ הַשְּׁבִיעִ֔ת תְּשַׁלְּחֶ֥נּוּ חָפְשִׁ֖י מֵעִמָּֽךְ׃ 13 וְכִֽי־תְשַׁלְּחֶ֥נּוּ חָפְשִׁ֖י מֵֽעִמָּ֑ךְ לֹ֥א תְשַׁלְּחֶ֖נּוּ רֵיקָֽם׃ 14 הַעֲנֵ֤יק תַּעֲנִיק֙ ל֔וֹ מִצֹּ֣אנְךָ֔ וּמִֽגָּרְנְךָ֖ וּמִיִּקְבֶ֑ךָ אֲשֶׁ֧ר בֵּרַכְךָ֛ יְהוָ֥ה אֱלֹהֶ֖יךָ תִּתֶּן־לֽוֹ׃ 15 וְזָכַרְתָּ֗ כִּ֣י עֶ֤בֶד הָיִ֙יתָ֙ בְּאֶ֣רֶץ מִצְרַ֔יִם וַֽיִּפְדְּךָ֖ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֑יךָ עַל־כֵּ֞ן אָנֹכִ֧י מְצַוְּךָ֛ אֶת־הַדָּבָ֥ר הַזֶּ֖ה הַיּֽוֹם׃ 16 וְהָיָה֙ כִּֽי־יֹאמַ֣ר אֵלֶ֔יךָ לֹ֥א אֵצֵ֖א מֵעִמָּ֑ךְ כִּ֤י אֲהֵֽבְךָ֙ וְאֶת־בֵּיתֶ֔ךָ כִּי־ט֥וֹב ל֖וֹ עִמָּֽךְ׃ 17 וְלָקַחְתָּ֣ אֶת־הַמַּרְצֵ֗עַ וְנָתַתָּ֤ה בְאָזְנוֹ֙ וּבַדֶּ֔לֶת וְהָיָ֥ה לְךָ֖ עֶ֣בֶד עוֹלָ֑ם וְאַ֥ף לַאֲמָתְךָ֖ תַּעֲשֶׂה־כֵּֽן׃ 18 לֹא־יִקְשֶׁ֣ה בְעֵינֶ֗ךָ בְּשַׁלֵּֽחֲךָ֙ אֹת֤וֹ חָפְשִׁי֙ מֵֽעִמָּ֔ךְ כִּ֗י מִשְׁנֶה֙ שְׂכַ֣ר שָׂכִ֔יר עֲבֽ͏ָדְךָ֖ שֵׁ֣שׁ שָׁנִ֑ים וּבֵֽרַכְךָ֙ יְהוָ֣ה אֱלֹהֶ֔יךָ בְּכֹ֖ל אֲשֶׁ֥ר תַּעֲשֶֽׂה׃   פ
19 כָּֽל־הַבְּכ֡וֹר אֲשֶׁר֩ יִוָּלֵ֨ד בִּבְקָרְךָ֤ וּבְצֹֽאנְךָ֙ הַזָּכָ֔ר תַּקְדִּ֖ישׁ לַיהוָ֣ה אֱלֹהֶ֑יךָ לֹ֤א תַעֲבֹד֙ בִּבְכֹ֣ר שׁוֹרֶ֔ךָ וְלֹ֥א תָגֹ֖ז בְּכ֥וֹר צֹאנֶֽךָ׃ 20 לִפְנֵי֩ יְהוָ֨ה אֱלֹהֶ֤יךָ תֹאכֲלֶ֙נּוּ֙ שָׁנָ֣ה בְשָׁנָ֔ה בַּמָּק֖וֹם אֲשֶׁר־יִבְחַ֣ר יְהוָ֑ה אַתָּ֖ה וּבֵיתֶֽךָ׃ 21 וְכִֽי־יִהְיֶ֨ה ב֜וֹ מ֗וּם פִּסֵּ֙חַ֙ א֣וֹ עִוֵּ֔ר כֹּ֖ל מ֣וּם רָ֑ע לֹ֣א תִזְבָּחֶ֔נּוּ לַיהוָ֖ה אֱלֹהֶֽיךָ׃ 22 בִּשְׁעָרֶ֖יךָ תֹּאכֲלֶ֑נּוּ הַטָּמֵ֤א וְהַטָּהוֹר֙ יַחְדָּ֔ו כַּצְּבִ֖י וְכָאַיָּֽל׃ 23 רַ֥ק אֶת־דָּמ֖וֹ לֹ֣א תֹאכֵ֑ל עַל־הָאָ֥רֶץ תִּשְׁפְּכֶ֖נּוּ כַּמָּֽיִם׃   פ